ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΘΡΕΨΗΣ

Σκοπός Μαθήματος

Ο στόχος του μαθήματος είναι η ανάδειξη της  επίδρασης των τροφίμων στο μεταβολισμό του ανθρώπου. Η σημασία της διατροφής στην αύξηση, την ανάπτυξη και τη γήρανση του ανθρώπινου σώματος έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Τελευταία, γίνεται όλο και πιο προφανές ότι η υγεία του σώματος εξαρτάται από ένα υγιές και λειτουργικό έντερο και ότι πολλές από τις σημερινές ασθένειες (όπως η καρδιακή ανεπάρκεια, το εγκεφαλικό επεισόδιο, ο καρκίνος και ο διαβήτης), σχετίζονται με τη λειτουργία του εντέρου και τη διατροφή. Στο μάθημα διδάσκεται ο τρόπος  με τον οποίο το σώμα αφομοιώνει τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων, ο τρόπος  με τον οποίο λαμβάνει την απαραίτητη ενέργεια, ο τρόπος  χρησιμοποίησης των θρεπτικών συστατικών  και η συσχέτιση όλων αυτών με την υγεία και τη νόσο του σώματος.

Ειδικότερα, στο μάθημα διδάσκεται η δομή, η λειτουργία και η ρύθμιση του γαστρεντερικού σωλήνα, η πέψη των τροφών, η αφομοίωση των θρεπτικών συστατικών, οι γενικές αρχές του μεταβολισμού  των θρεπτικών συστατικών,  στη φάση λήψης της τροφής και στη φάση της νηστείας, και οι γενικές αρχές του ενδοκρινικού ελέγχου  της ανάπτυξης του σώματος.

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της διδασκαλίας,  ο φοιτητής / -τρια, θα είναι σε θέση:
• να περιγράφει πληροφορίες για τις φυσιολογικές διαδικασίες της πέψης, της αφομοίωσης, του μεταβολισμού των θρεπτικών και του ενδοκρινολογικού ελέγχου της ανάπτυξης,
• να αναλύει τους παράγοντες που επηρεάζουν την όρεξη και την πέψη των τροφών, την αφομοίωση και τον μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών και τέλος τον ενδοκρινικό έλεγχο της ανάπτυξης του σώματος,
• να ερμηνεύει καταστάσεις σε περίπτωση διαταραχών, εντοπίζοντας και περιγράφοντας το πρόβλημα,
• να διατυπώνει αξιολογικά την κρίση του για την κατεύθυνση που πρέπει να έχει η επίλυση των προβλημάτων, που ανακύπτουν στις προαναφερόμενες φυσιολογικές διαδικασίες.

Γενικές ικανότητες

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση πληροφοριών
• Δεξιότητα στην κριτική σκέψη και στην αξιοποίηση των πληροφοριών για την επίλυση προβλημάτων
• Αυτόνομη εργασία

Περιεχόμενο Μαθήματος

ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Ανατομία-διαδικασίες και λειτουργίες του πεπτικού συστήματος: Η δομή του γαστρεντερικού σωλήνα (ΓΕΣ), η διαστρωμάτωση του τοιχώματος, η πέψη και η απορρόφηση, η κινητικότητα του ΓΕΣ.
Ρύθμιση της λειτουργίας του γαστρεντερικού σωλήνα. Το εντερικό νευρικό σύστημα, και τα πεπτίδια του ΓΕΣ
Ολοκληρωμένη λειτουργία του  γαστρεντερικού σωλήνα : κεφαλική, γαστρική και εντερική φάση, το σάλιο, η κατάποση, οι γαστρικές εκκρίσεις στο στόμαχο, η ισορροπία πέψης και άμυνας στο στόμαχο, οι εκκρίσεις στο έντερο, ο ρόλος του παγκρέατος και του ήπατος, η απορρόφηση των υδατανθράκων, των λιπών, των πρωτεϊνών, των νουκλεϊνικών οξέων, η απορρόφηση των βιταμινών, η απορρόφηση των ιόντων και του νερού, η ρύθμιση της εντερικής φάσης, ο ρόλος του παχέος εντέρου.
Ανοσοποιητικές λειτουργίες του ΓΕΣ, η δράση των Μ κυττάρων στο περιεχόμενο του εντέρου, ο έμετος

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ -Όρεξη και κορεσμός. Ενεργειακό ισοζύγιο: Η αντανάκλαση της χρήσης ενέργειας μέσα από την κατανάλωση οξυγόνου, οι παράγοντες που επηρεάζουν το μεταβολισμό, η αποθήκευση της ενέργειας στο γλυκογόνο και στο λίπος. Μεταβολισμός: χρησιμοποίηση ή αποθήκευση της προσλαμβανόμενης ενέργειας, ο έλεγχος της κατεύθυνσης του μεταβολισμού από τα ένζυμα
Μεταβολισμός στη φάση πρόσληψης της τροφής: σύνθεση ΑΤP από υδατάνθρακες, πρωτεϊνών από αμινοξέα,  αποθήκευση της ενέργειας με σύνθεση λιπών, ο προγνωστικός χαρακτήρας της χοληστερόλης του πλάσματος.
Μεταβολισμός στη φάση της νηστείας: η μετατροπή του γλυκογόνου σε γλυκόζη, η χρήση των πρωτεϊνών για τη σύνθεση ΑΤP, η αποθήκευση περισσότερης ενέργειας των λιπών από τη γλυκόζη και τις πρωτεΐνες,
Ομοιοστατικός έλεγχος του μεταβολισμού: Η έκκριση ινσουλίνης και γλυκαγόνης από το πάγκρεας και ο λόγος ινσουλίνης-γλυκαγόνης στη ρύθμιση του μεταβολισμού, η προώθηση του αναβολισμού από την ινσουλίνη, η επικράτηση της γλυκαγόνης στη φάση νηστείας, ο σακχαρώδης διαβήτης ως οικογένεια ασθενειών, τύπου 1 διαβητικοί και κετοξέωση, τα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στον διαβήτη τύπου 2, η σύνδεση του διαβήτη με τις καρδιαγγειακές παθήσεις μέσω του μεταβολικού συνδρόμου, η επίδραση διαφόρων ορμονών στο μεταβολισμό.
Ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος: Η ισορροπία της παραγωγής θερμότητας από τη θερμοκρασία του σώματος, η ομοιοστατική ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, η θερμότητα από την κίνηση και τον μεταβολισμό.

ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ: αρχές της ενδοκρινολογίας, επινεφριδιακά γλυκοκορτικοειδή, θυρεοειδικές ορμόνες, αυξητική ορμόνη, αύξηση των ιστών και των οστών, ισορροπία του ασβεστίου.

Τρόπος Παράδοσης

Πρόσωπο με πρόσωπο

Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών

– Διαλέξεις με προβολή,
– Υποστήριξη Μαθησιακής διαδικασίας μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας (Moodle),
– Λογισμικό/Εφαρμογές μελέτης της Θρέψης,
– Ανάρτηση πρότυπων εργασιών από το περιεχόμενο των προτεινόμενων συγγραμμάτων, επιστημονικών άρθρων  και άλλου υλικού καθοδηγούμενης μελέτης,
– Ηλεκτρονική αξιολόγηση των εργασιών.

Οργάνωση Διδασκαλίας

Δραστηριότητα	Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου
Διαλέξεις	39
Μελέτη & Ανάλυση Βιβλιογραφίας	13
Συγγραφή εργασιών	26
Μη καθοδηγούμενη μελέτη	39
Συμμετοχή σε εξετάσεις	3
Σύνολο	120

Αξιολόγηση Φοιτητών

(α) Ατομική εργασία αξιολόγησης της ικανότητας ανάλυσης και σύνθεσης πληροφοριών από το περιεχόμενο των προτεινόμενων συγγραμμάτων  (30%).
(β) Ενδιάμεση γραπτή εξέταση (20%)
(γ) Τελική γραπτή εξέταση (50%).
Οι γραπτές εξετάσεις, θα γίνονται σε θέματα διαβαθμισμένης δυσκολίας, που θα περιλαμβάνουν:

• Ερωτήσεις σύντομης απάντησης
• Ερωτήσεις ανάπτυξης δοκιμίου
• Επίλυσης προβλημάτων
• Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωσης κενών, εντοπισμού και διόρθωσης λάθους, επιλογής σωστού-λάθους.

Συνιστώμενη βιβλιογραφία